چرایی نیاز گیاهان به ریز مغذی ها چرایی نیاز گیاهان به ریز مغذی ها 

گیاهان نیز مانند جانوران برای رشد و نمو نیاز به غذا دارند و این غذا شامل هفده عنصر میشود که گیاه هان بدون آنها قادر به ادامه حیات نیستند. خاک عمده تامین کننده اکثریت عناصر غذایی مورد نیاز گیاه هان می باشد. به جز کربن ، اکسیژن و هیدروژن کهاز طریق آب و هوا تامین می گردند، منبع اصلی بقیه عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک می باشد. عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به سه دسته تقسیم می شوند:

عناصر ماکرو: که بمیزان زیاد مورد نیاز گیاه هستند مانند نیتروژن،فسفر و پتاسیم

عناصر  ثانویه: که بمقدار زیاد اما کمتر از عناصر ماکرو مورد نیاز هستند مانند کلسیم،سولفور و منیزیم       

عناصر ریز مغذی: که بمقدار بسیار کم مورد نیاز هستند و گیاه بدون استفاده از عناصر غذایی کم مصرف نیز قادر به ادامه حیات نیست این عناصر شامل آهن، منگنز، روی، مس، بر، مولیبدن و کلر میشوند. البته نیکل و کبالت نیز برای بعضی از گیاهان جزء عناصر کم مصرف قلمداد میشوند برای مثال کبالت برای تثبیت بیولوژیکی نیتروژن توسط ریزوبیوم ها مورد نیاز است.

عناصر مفید:عناصری هستند که سبب بهبود رشد گیاهان خاصی می شوند برای مثال سدیم برای چغندر قند که باعث شیرین شدن آن میشود. سیلیس برای برنج، نیشکر و تا حدودی برای گوجه فرنگی مفید است و ید برای جلبک های قهوه ای و وانادیم برای جلبک سبز مفید است

نیتروژن: نیتروژن در ساخت اسید های آمینه پروتئین کلروفیل نوکلئیک اسید ها و کو آنزیم ها نقش دارد و کمبود آن باعث کاهش رشد و تولید محصول در گیاهان میشود.

فسفر: همانند نیتروژن نقش بسیار حیاتی در خیلی از فرایند های حیاتی گیاه ایفا میکند. از اجزا اصلی دی ان ای و ار ان ای است.در انتقال انرژی در گیاه دخالت دارد و جزیی از ای تی پی و ای دی پی است. در سنتز پروتئین و اسیدهای نوکلئیک نقش دارد که کمبود آن در گیاه باعث کاهش رشد میشود. ذرت، غلات و درختان میوه نسبت به کمبود فسفر حساسیت بیشتری  هستند.

پتاسیم: باز و بسته شدن استوماتا را کنترل میکند در فعالیت آنزیم ها و تولید ای تی پی نقش دارد. پتاسیم به عنوان عنصر کیفیت در گیاهان مطرح است و باعث پر شدن میوه میشود و کمبود آن در بیشتر مناطق کشور  مشهود است. قریب به اتفاق کلیه محصولات کشاورزی خصوصا سیب زمینی، چغندر قند ، یونجه،  نیشکر ، شبدر ، پیاز ، گوجه فرنگی ، زیتون ، درختان خشکباری ( پسته گردو بادام فندق...) و درختان میوه  و...... به کمبود آن بسیار حساس هستند .

کلسیم جزعی از هر سلول گیاهی میباشد که ورود و خروج هر چیزی را از دیواره سلول کنترل میکند.آن به دیواره سلول استحکام میبخشد و به میوه کمک میکند که در زمان انبارداری دیرتر خراب شود.گیاهان برای رشد مناسب به کلسیم نیاز دارند. کلسیم در مقایسه با دیگر عناصر غذایی گیاه دارای کمترین تحرک در گیاهان میباشد. رشد و تقسیم سلولی را کنترل میکند. رشد دیواره سلولی را کنترل میکند برای جذب و متابولیسم نیترات لازم است فعالیت های آنزیمی را تنظیم میکند برای متابولیزم نشاسته لازم میباشد

علائم كمبود كلسيم:
- بد مزه شدن ميوه

- تغيير شكل ميوه

- چوب پنبه‌اي شدن ميوه

- ريزش زودرس ميوه

- كاهش خاصيت انباري ميوه

- پوسيدگي دُم گل در گوجه فرنگي

- لكه‌هاي عميق در هويج


منیزیم انتقال فسفر که لازمه رشد گل. میوه و ریشه است را تسهیل میکند.منیزیم نقش مهمی در فتو سنتز. ساخت قند.افزایش جذب آهن. تثبیت نیتروژن در حبوبات وجابجایی کربو هیدرات ها دارد.
ميوه‌جات، چغندرقند، انگور، سيب زميني ، كلزا و غلات به کمبود منیزیم بسیار حساس هستند.


روی: گیاهان برای خیلی از فعالیت های حیاتی به روی نیاز دارند مثل ساخت اکسین (هورمون های گیاهی)
، اسید های نوکلئیک ، آنزیم های حیاتی برای رشد گیاه ، تشکیل نشاسته رشد و توسعه ریشه و تشکیل دانه

بر: جزعی از هر سلول گیاهی میباشد که در رشد مریستمی گیاه .سوخت و ساز کربوهیدرات ها  و حفظ توازن بین قندها و نشاسته ها سنتز اسید نوکلئیک  و جوانه زدن دانه گرده نقش دارد.محصولاتي مانندچغندرقند، آفتابگردان، كلزايونجه، ، سبزيجات، انگور و ميوه‌جات به كمبودبُربيشتر حساسند

منگنز: برای خیلی از فعالیت های آنزیمی گیاه .ساخت پروتئین و  تشکیل کلروفیل وفتو سنتز  ضروری میباشد

مس: گیاهان برای خیلی از فعالیت های حیاتی به مس نیاز دارند مثل ساخت لیگنین جهت دیواره سلولی. انجام عمل فتوسنتز و مس همچنین در تشکیل دانه و فرایند های آنزیمی گیاه تبدیل اسید آمینه به پروتئین دخالت دارد. غلات به كمبود مس بيشتر حساسند

آهن: گیاهان برای خیلی از فعالیت های حیاتی خصوصا فتو سنتز به آهن نیاز دارند.آهن در فرایند های  تنفسی و ثبات نیتروژن در گیاه دخالت دارد.
مولیبدن: براي سوخت‌وساز نیتروژن و تشکیل کلروفیل  در گیاهان ضروری است.نخود، لوبيا، سويا، يونجه،كلزا، كلم به كمبود موليبدن بيشتر حساسند

پاسخگویی بعضی از گیاهان به عناصر ریز مغذی                                     

گیاه    

منگنز   

بر     

مس    

روی    

مولیبدیوم  

آهن    

یونجه   

 متوسط  

زیاد    

زیاد    

کم      

متوسط    

متوسط  

جو    

متوسط  

کم     

متوسط  

متوسط   

کم     

زیاد    

لوبیا   

زیاد  

کم     

کم    

زیاد    

متوسط    

زیاد    

ذرت  

متوسط  

کم     

متوسط 

زیاد    

کم     

متوسط   

چغندر قند  

زیاد   

متوسط     

کم    

متوسط   

کم     

کم     

سیب زمینی

زیاد   

کم     

کم   

متوسط    

کم     

کم     

آفتاب گردان

زیاد   

متوسط  

کم   

متوسط   

کم     

کم     

گندم   

زیاد   

کم     

زیاد  

کم    

کم     

کم     

  کلزا   

متوسط 

زیاد   

زیاد  

متوسط  

متوسط   

کم     

 نخود   

زیاد  

کم     

کم    

کم     

متوسط    

کم